Als leerkracht worstel je bij inclusie soms met de eindtermen en leerplannen. Hoe ver kan je met redelijke aanpassingen gaan om die niet in het gedrang te brengen? In het kleuteronderwijs speelt dat iets minder, omdat de ontwikkelingsdoelen die het kleuteronderwijs nastreeft meer openheid geven, zodat elk kind zich op zijn eigen manier kan ontwikkelen. Toch leeft ook daar al het idee dat er een norm is die alle leerlingen uiteindelijk moeten bereiken. De bezorgdheid om de lat lager te leggen, weerspiegelt de schrik dat het onderwijsniveau zou dalen.
Belangrijk is dat de onderwijsinspectie in de scholen alleen nagaat of en in welke mate de onderwijsdoelstellingen worden bereikt voor de meerderheid van de leerlingen.
De eindtermen zijn dus niet bedoeld om het onderwijs voor een individueel kind te evalueren. Bij de bepaling en hervorming van eindtermen wordt telkens ook grondig bediscussieerd of de eindtermen effectief haalbaar zijn voor de meeste leerlingen. De eindtermen zijn daarbij bedoeld als een richtsnoer om er met zoveel mogelijk leerlingen naartoe te werken.
Daarbij is het essentieel dat het ijkpunt pas aan het einde van het basisonderwijs of het einde van elke graad in het secundair onderwijs ligt. Er zou dus geen druk mogen zijn om de doelen al tegen het einde van een bepaald leerjaar met een klasgroep te bereiken. De eindtermen zijn ook helder aangeduid in de leerplannen. Het Vlaams Parlement kijkt daar alvast op toe telkens als het een nieuw leerplan goedkeurt.
- Omdat de eindtermen geen limieten zetten per leerjaar, kan je als school autonoom bepalen hoe je de leerlijnen over de leeftijdsgroepen heen uitwerkt.
- Verder staat het je helemaal vrij om te kiezen hoe je jouw leerlingen evalueert. Het werken met toetsen en examens is bijvoorbeeld niet verplicht. Breed evalueren kan op heel verschillende manieren gebeuren.
Als school kan je ook heel wat flexibele leerwegen uitstippelen. Je organiseert ze als school op je eigen manier.
- Vandecandelaere e.a. (2016) bundelden een aantal inspirerende verhalen van basis- en secundaire scholen die er binnen het wettelijk kader voor kiezen hun onderwijs toe te spitsen op de noden van iedere leerling.
- De randvoorwaarden, succesfactoren en valkuilen van dit soort flexibele leerwegen vind je in deze presentatie (De Fraine, 2017).
- Een voorbeeld van hoe een school flexibele leerwegen vormgeeft, vind je in de presentatie van het GO!-Atheneum Lokeren.